OCCII/Binnenpret

De hut op kippenpoten
De OCCII is een cultureel centrum en onafhankelijk muziekpodium zonder winstoogmerk aan de Amstelveenseweg 134 in Amsterdam. Het podium is onderdeel van vereniging Binnenpret, een complex van verschillende panden dat in 1984 is gekraakt. De nogal opvallende gevel van de OCCII aan de Amstelveenseweg, en die van Teatro Munganga aan de Schinkelhavenstraat 27 (ook onderdeel van Binnenpret), zijn ontworpen door architect Abraham Salm. Het ontwerp is gebaseerd op de Russische nationale stijl en geïnspireerd op een schilderij van een koekoeksklok,  gemaakt door Viktor Hartman (genaamd De hut op kippenpoten, Baba Yaga).

De gebouwen zijn tussen 1883 en 1884 gebouwd, en deden aanvankelijk dienst als paardentramremise. De Amstelveenseweg was in die tijd een straat waar mensen kwamen voor entertainment en plezier, vandaar dat er meerdere speelse en experimentele gebouwen stonden. Abraham Salm en zijn vader G.B. Salm waren ook verantwoordelijk voor het ontwerpen van een aantal andere opvallende gebouwen in de stad, zoals de panden van muziekpodia Paradiso en Melkweg. Best bijzonder dat alle drie de gebouwen - met dank aan de kraakbeweging - behouden zijn gebleven en getransformeerd tot toonaangevende muziekpodia.

Kraakbeweging
Binnenpret is gekraakt op vrijdag 10 februari 1984. Een dag die door de kraakbeweging was uitgeroepen tot ‘Dag van de onrust’, omdat toen meerdere panden tegelijk werden gekraakt als reactie op de geplande ontruiming van kraakpand Wijers aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Wijers werd uiteindelijk vier dagen na de kraak van de Binnenpret met heel veel moeite ontruimd. Een aantal mensen die in Wijers actief waren, sloten zich na de ontruiming aan bij Binnenpret. Samen met andere actieve krakers uit de Schinkelbuurt en Hoofddorppleinbuurt, en in nauwe samenwerking met buurtcentrum de Meerpaal, organiseerden zij onder andere het woonspreekuur en het jongerenwerk.
In 1989 startte gemeente Amsterdam de actie ‘Schoon Schip’, waarin alle kraakpanden in haar bezit waren aangeschreven. Binnenpret kwam uiteindelijk als laatste aan de beurt, en na jarenlange onderhandelingen met projectgroep HAT werd in 1993 een akkoord bereikt in de vorm van een erfpachtcontract. Dat contract had een looptijd van dertig jaar en liep net als dat van acht andere panden (o.a. Zaal100 en de Frederik Hendrikschool) af in 2023. Na nieuwe onderhandelingen met de gemeente Amsterdam is het erfpachtcontract verlengd en is er nu een eeuwigdurende overeenkomst.

Programmering
De OCCII (officieel opgericht in 1992) is een niet-commercieel podium waar zo’n 3 tot 5 shows per week plaatsvinden. Op het podium staan vaak obscure, underground bands van over de hele wereld, die nergens anders een plekje vinden. Qua genre is het heel breed: van punk, jazz, dance en rock tot folk, reggae en spoken word. Het is niet zozeer een genre maar de doe-het-zelfmentaliteit die de programmering hier verbindt. Bandjes nemen meestal ook zelf contact op met de OCCII, zonder inmenging van boekers, managers of andere randfiguren.
Besloten feestjes zoals kinderfeestjes of bruiloften deden ze vroeger nog wel eens voor vrienden of bekenden, maar nu niet meer. Aanvragen genoeg, maar ze houden zich liever bezig met livebandjes in plaats van randzaken. Naast de livemuziek is er ook nog plaats voor theater. Zo zijn er op de dinsdag- en woensdagmiddagen theatervoorstellingen en workshops voor kinderen van 2 tot 12 jaar, genaamd Kinderpret. Rob en Marie van Atelier Lichtbende (sinds de kraak gevestigd in Binnenpret) doen geregeld try-outs voor publiek in de OCCII.
Alle programma’s worden georganiseerd door vrijwilligers met een eigen netwerk of vanuit een eigen scene. Het is vrij experimenteel. Niet alleen in de zin dat alles piept en kraakt, maar ook dat het vaak jonge mensen zijn die iets voor het eerst komen doen. Wat dat betreft is de OCCII, net als bijna alle andere vrijplaatsen, echt een plek voor experiment. Een plek om te werken vanuit passie in plaats van organiseren met een businessplan. Samen zetten ze zich in voor een podium waar iedereen zich welkom en veilig voelt. Ongeacht geslacht, etniciteit, leeftijd, validiteit, seksualiteit of anderszins.
Een mooi pluspunt is dat ze bij de OCCII een gastenkamer hebben waar bandjes kunnen blijven slapen. Die kunnen dus voor de deur parkeren, opbouwen, optreden, slapen en de dag erna doorrijden naar Groningen, Hamburg of Parijs. Op die manier is de OCCII onderdeel van een groter geheel. Een tandwiel in de wereld van de rondtoerende bandjes.

Het financiële systeem van de OCCII is vrij eenvoudig. Het geld dat binnenkomt aan de deur is voor de artiesten, en de inkomsten van de bar voor de OCCII.

Financiering
Omdat vereniging Binnenpret het vastgoed in collectief eigendom heeft gekregen zonder daarvoor te hoeven betalen, zijn de kosten van de vereniging beperkt tot de jaarlijkse erfpacht en het onderhoud. Dat zorgt ervoor dat ruimtes betaalbaar blijven, maar ook dat er voor de OCCII weinig druk is om commercieel te programmeren.
Het financiële systeem van de OCCII is vrij eenvoudig. Het geld dat binnenkomt aan de deur is voor de artiesten, en de inkomsten van de bar voor de OCCII. Het is een systeem dat aardig werkt, omdat ze in de OCCII voornamelijk met vrijwilligers werken. Toch moet daarbij gezegd worden dat het steeds moeilijker wordt om vrijwilligers te vinden. Mensen hebben het drukker en moeten meer en harder werken om hun huur te kunnen betalen, waardoor er weinig tijd overblijft.
Door een vierjarige subsidie van het AFK kan de OCCII twee vaste krachten betalen. Dat helpt enorm om de continuïteit van de organisatie en programmering te waarborgen, en af en toe een beetje te kunnen professionaliseren.
Als er geld overblijft, wordt dat geïnvesteerd in nieuwe apparatuur of onderhoud van het pand.

Collectief
Vereniging Binnenpret bestaat naast de OCCII uit een aantal ondernemingen, twee woongroepen, een gemeenschappelijk atelier, een oefenruimte, een opnamestudio, Teatro Munganga, eetcafé MKZ, een aantal kunstenaars, een weggeefwinkel, Infokafee Bollox en hacklab LAG.

De vereniging organiseert elke eerste dinsdag van de maand een ledenvergadering, waarvan iedereen verwacht wordt die bij te wonen. Naast die officiële vergaderingen is er onderling veel contact. De vrijwilligers van de OCCII bezoeken en helpen ook andere initiatieven in Binnenpret. Of ze gaan naar de MKZ om te eten. En vice versa natuurlijk; de vrijwilligers van het theater of de keuken komen regelmatig naar de OCCII.
Zoals gebruikelijk in een vereniging, is ook bij Binnenpret de ledenvergadering het hoogste orgaan. Tijdens deze vergaderingen worden gezamenlijk de grote beslissingen gemaakt. Als het echt moet, wordt er gestemd. Vaak is dat niet nodig, omdat ze meestal in gesprek al tot overeenstemming komen. Er is ook een bestuur, maar die staan op afstand en komen alleen in actie als het echt nodig is.

Het beheer van de panden is een van de belangrijkste onderwerpen van de ledenvergaderingen. De leden doen een groot deel van het onderhoud in eigen beheer en hebben daarvoor een meerjarenonderhoudsbegroting. Zo weten ze precies welke klussen er elk jaar moeten worden uitgevoerd. Een van de grote klussen in 2010 was de restauratie van de bijzondere maar verwaarloosde buitengevel van de OCCII. Met behulp van een subsidie van Rijksmonumenten en de inzet van veel vrijwilligers, hebben ze die toen teruggebracht naar de originele staat. De hypotheek die ze destijds hadden afgesloten om de kosten van die grote klus te dekken is inmiddels zo goed als afgelost.

Tijdens de ledenvergaderingen wordt meestal een van de leden van vereniging Binnenpret geëvalueerd. Er kan dan feedback worden gegeven op het functioneren van een persoon of groep binnen het collectief. Als het echt nodig is, wordt men tijdens deze gesprekken aangesproken op de gedeelde verantwoordelijkheid. Het is namelijk belangrijk dat iedereen hun steentje bijdraagt in de organisatiestructuur. Een van de grootste interne conflicten in de geschiedenis van Binnenpret was de zeven jaar durende rechtszaak met sauna Fenomeen. Vereniging Binnenpret had de huur van de sauna - die jarenlang in Binnenpret zat – in 2004 opgezegd, omdat er volgens hun jarenlang wanbeleid werd gevoerd door de sauna en haar bestuur. Omdat de situatie niet verbeterde, is dat conflict uiteindelijk in 2011 geëindigd met het vertrek van de sauna.

Er moet ruimte zijn voor nieuwe mensen om hun eigen ideeën te ontwikkelen, en zelf verantwoording voor zaken te kunnen nemen.

Vernieuwing
Een van de grote uitdagingen van plekken zoals de OCCII en Binnenpret is de doorstroom van leden en de opvolging. Veel vergelijkbare, gelegaliseerde kraakpanden in de stad zijn intussen behoorlijk vergrijsd en ingedut. Het zijn familiehuizen geworden waar oudere bewoners hun kinderen in huis halen om het huis door te kunnen geven.
Je hoort regelmatig (terecht) de kritiek vanuit de gemeente en buitenwereld dat er te weinig doorstroom is en jonge generaties er maar moeilijk tussen komen. In Binnenpret is men zich hier zeer bewust van. Daarom zien ze het als een uitdaging om ook jonge initiatieven een kans te geven als er ruimte vrij komt.
Voor de OCCII geldt hetzelfde. Daar blijft men bezig met de vragen ‘Hoe houden we de plek relevant en spannend?’ en ‘Hoe zorgen we ervoor dat er nieuwe mensen bij komen die taken overnemen?’ Het betekent in ieder geval dat ze de organisatiestructuur regelmatig moeten evalueren en vernieuwen, zodat nieuwe mensen zich aansluiten en er op organische wijze een opvolging ontstaat. Er moet ruimte zijn voor nieuwe mensen om hun eigen ideeën te ontwikkelen, en zelf verantwoording voor zaken te kunnen nemen. De basisstructuur is er gelukkig al, dus je hoeft nooit helemaal opnieuw te beginnen. Het blijft echter een uitdaging om mensen te vinden die er echt voor willen gaan. Bijkomend voordeel is natuurlijk dat het pand in collectief eigendom is, waardoor ze niet meer weg hoeven. Dat geeft rust en ruimte om na te denken over de lange termijn.
Andere plekken in de Binnenpret, zoals het gedeelde atelier of de oefenruimte voor bands, hebben minder moeite met de doorstroom en opvolging. De functie van die ruimte blijft altijd hetzelfde, en kunstenaars of bands gaan nooit tegelijk weg. Af en toe vertrekt er iemand, maar dan staat er snel een nieuwe kunstenaar of bandje klaar om de vrijgekomen plek in te nemen.